Romeinse Waterleiding

Vussem - aquaduct 2009-05-21

De Eifelwaterleiding naar Keulen was met zijn 95.4 km lengte een der langste waterleidingen in het Imperium Romanum (Romeinse Rijk).Deze waterleiding verzorgde van  de 1ste  tot de 3de eeuw na Christus het Colonia Claudia Ara Agrippinensium (Keulen), de provincie hoofdstad, van drinkwater met een hoge kwaliteit. Deze waterleiding was tegelijkertijd een uitdrukking van een hoge levensstandaard als ook van bewijs van technisch hoogwaardig kunnen. De watervoorziening van het oude Keulen was in meerdere stappen uitgebouwd. Reeds in de eerste helft van de 1ste  eeuw was er een watervoorziening die bestond uit meerdere bronnen gelegen inde rand van het voorgebergte, doch deze voorziening kon de stad in volle bloei niet voorzien van kwalitatief en voldoende water. Daarom heeft men vermoedelijk reeds op het einde van de 1ste eeuw de waterleiding uit de Eifel gebouwd. Het water uit de Eifel voldeed aan de kwaliteitsvoorwaarden van de Romeinse bevolking, tevens was de smaak beter en overtrof deze van het kalkhoudende water uit de bronnen uit het Sötenicher kalkmulde gebied. Daarom besloot men om eerst de drie bronnen bij Kallmuth, Urfey en Dreimühlen te nemen in een tweede bouwfase werd deze leiding uitgebreid door een bij de Grünen Pütz in Urfttal lopende extra leiding.

Nettersheim - canalisatie 2009-05-23

De Eifelwaterleiding werd als een echte hoogte waterleiding ontworpen. De buitengewone technische prestaties bij de planning en de bouw van dit antiek groots project wordt zeer duidelijk in de overbrugging van de Rijn-Maas-waterscheiding, bij de uitvoering van de in de dalen tussen Erft en Swistbach (om de dorpen te bereiken) door de bouw van grote aquaductbruggen over de Erft (ca 550 m lang) en over de Swistbach (ca 1400 m lang). Met een dagelijks debiet van ongeveer 20.000m3  aan drinkwater is de Eifelwaterleiding naar Keulen een voorbeeld exemplaar voor de infrastructuur van een antieke stad. Hoewel  het middeleeuwse Keulen ook een stijlvol watervoorzieningsysteem bezat, heeft men de Eifelwaterleiding na het Romeinse tijdperk niet meer in gebruik genomen. Men gebruikte in tegendeel het Romeinskanaal dat afstamde uit het Karolingische tijdperk, vooral van de 11de  tot de 13de eeuw om als steengroeve om bouwmateriaal te ontginnen. Heel erg in trek was de kalkaanslag in de leidingen, de kalksteen, waarvan men bijvoorbeeld zuilen, altaren,vervaardigde.

Nettersheim - Overblijfselen van een romeinse tempel 2009-05-23

Hier volgen de plaatsen waar men de overblijfselen kan bezichtigen van de romeinse waterleiding.

1. Nettersheim

Op het domein van het natuurcentrum bevindt zich een stuk van de Romeinse waterleiding die tijdens wegenwerken opgegraven is. Aan dit stuk kan men zeer goed zien hoe de constructie van de waterleiding in elkaar zat. Het domein is tevens de startplaats van de Romeinse waterleiding wandeling.

Nettersheim - Deel van de waterleiding 2009-05-23

2. Grüner Pütz

Dit inventief bouwwerk dat gerestaureerd werd in 1975 laat duidelijk zien hoe inventief de Romeinen waren. Dit bouwwerk deed dienst als verzamelbekken van al het water dat zowel uit de bronnen als van de hellingen afkwam te verzamelen. Dit was mogelijk doordat de wanden van het bekken semidoorlaatbaar waren zodat al het water gemakkelijk het bekken kon binnendringen. Ook heeft men enkele openingen gemaakt in de waterleidingen zodat men een duidelijk beeld krijgt van de constructie van het geheel.

Nettersheim - Grüner Pütz 2009-05-23

3. Nettersheim - Romeinse Tempels en Steinrutsch

3.1 Görresburg

Hier vind men de overblijfselen van een tempelsite ook Görresburg genoemd. Men ziet er de overblijfselen van drie gebouwen allen met de ingang naar het oosten gericht. Bij het grootste gebouw handelt het zich om de tempel. Heel de site is omgeven met een muur. Ook kan men zien dat er buiten de site nog enkele gebouwen stonden, aan de fundamenten die er nog goed zichtbaar zijn.

Nettersheim - Romeinse tempel 2009-05-23

3.2 Steinrutsch

Hier zit men een kopie van een mijlpaal van op de verbinding Keulen Trier. De stenen die hier liggen zijn overblijfselen van wat vroeger het station was.

Nettersheim - Steinrutsch - Mijlpaal 2009-05-23

4. Dalbenden

Op deze plaats komt de waterleiding even aan de oppervlakte. Meestal probeerde men rond de bergen heen te gaan maar op verschillende plaatsen zoals hier werd gekozen om de waterleiding bovengronds te laten komen om gebruik te kunnen maken van de grote hoogte verschillen, zodat er genoeg verval in de waterleiding aanwezig was.

Dalbenden 2009-05-23

5. Sötenich

Hier treft men in het bos nog goed bewaarde delen van de waterleiding aan. Door aardverschuivingen zijn sommige delen stuk gegaan zodat men een mooie kijk heeft op de binnen zijde van de waterleiding.

Sötenich - Stuk waterleiding tentoongesteld 2009-05-23

6. Kallmuth

Hier ziet men een verzamelbekken waar meerdere waterleidingstakken in samenvloeien. Dit verzamelbekken is op een speciale manier gebouw zodat niet enkel het water uit de waterleidingen verzameld werd maar ook het water dat van de hellingen afkomt. Dit is vooral mogelijk door het gebruik van zandsteenblokken. In de tweede bouwfase werd er een bijkomend bekken voorzien om het water van de Grüner Pütz op te vangen en ervoor te zorgen dat de kracht waarmee het water toestroomde het verzamelbekken niet kom beschadigen.

Kallmuth - Verzamelbekken 2009-05-23

7. Vollem

Hier vind men een opengewerkt deel van de waterleiding. Goed te zien is hier ook hoe dat kleinere leidingen aangekoppeld worden aan de hoofdwaterleiding.

Vollem - Romeinse waterleiding 2009-05-23

8. Eiserfey

Hier vindt men een verzamelbekken van de leidingen die komen van Mechernich en Dreimühlen . Daarna gaat het water via een hoofdleiding richting Keulen. Dit verzamelbekken kwam bij archeologische opgravingen te voorschijn.

Eiserfey - Verzamelbekken 2009-05-23

9. Vussem

Om het dal te kunnen oversteken maakten de Romeinen gebruik van aquaducten. Hier in Vussem kan men twee bogen zien van zo een aquaduct. Bovenaan ziet men hoe de waterleiding in de brug is ingewerkt. Boven op de brug kan men ook nog een schacht zien die toegang gaf aan de waterleiding.

Vussem - Aquaduct 2009-05-23

10. Breitenbenden

Hier kan men het mooie metselwerk bewonderen van de waterleiding. Het gaat hier om een kleine leiding die naar de hoofdleiding loopt.

Breitenbenden - Canalisatie 2009-05-23

11. Mechernich

In het bos van Mechernich werden twee naast elkaar lopende kanalen gevonden. Dit was eerst een raadsel. Dit raadsel werd na archeologisch onderzoek in 1980 opgelost. Doordat men bij de bouwwerken problemen kende om de doorsteek te maken werd er een tweede kanaal aangelegd als noodoplossing om de watervoorziening naar Keulen vroegtijdig in gebruik te kunnen nemen. Toen het voorziene hoofdkanaal eindelijk volledig afgewerkt was werd het noodkanaal gekoppeld op het hoofdkanaal.

Mechernich - 2022-03-19

12. Kreuzweingarten

Bij deze leiding is bijzonder goed de kalkaanslag zichtbaar die zich in 190 jaar gebruik van de waterleiding heeft afgezet.

Kreuzweingarten - Canalisatie 2009-05-23

13. Hartburg

Het gaat hier om een tweedelige burcht In de hoofdburcht, die met water omringd is vind men de kwadratische woontoren. Deze werd omring met een dubbele ommuring en was enkel te bereiken via de bijburcht. Bij de bouw van deze burcht werd naast gewoon bouw materiaal ook kalkstenen gebruikt die afkomstig waren uit de waterleidingen. Men kan de kalksteen duidelijk herkennen in de zuidelijke hoek van de woontoren, ongeveer op ooghoogte.

Hartburg - Burcht gebouwd uit stenen van de romeinse waterleiding 2009-05-23

14. Niederkastenholz

Bij deze bron kan men aan de huidige vorm zijn Romeinse oorsprong niet meer herkennen, toch is de uit zandsteen vervaardigde bronnen krans nog origineel. Bij de bouw van de kerk die vlak bij de bron ligt werd er ook gebruik gemaakt van bouwmateriaal dat afkomstig is uit de waterleidingen. Men kan dit terug vinden in de eerste trap bij de ingang van het kerkhof en ook in de bank in de inkomsthal van de kerk.

Niederkastenholz - Bronnen krans 2009-05-23

15. Reinbach

Rheinbach is een van de weinige steden, waarvan het gebied volledig door de waterleiding doorkruist werd. De waterleiding maakte van Rodderfeld een boog en kwam zo het stadsgedeelte binnen In de Münstereifeler Strasse, Kriegerstrasse en Römerkanal kan men het verloop van het kanaal nog opmerken. Men kan nog een deel van dit bouwwerk bewonderen, in een gedeelte dat gered is van steen rovers. In het getoond stuk is duidelijk de kalkafzetting op de wanden zichtbaar als ook afdrukken van de bekistingplanken.

Reinbach - 2022-03-19

16. Meckenheim-Lüftelberg

Hier vind men nog overblijfselen van een Romeins aquaduct. Deze brug was oorspronkelijk 1400 m lang en 11 meter hoog. Van de oorspronkelijke brug is niets meer over maar in 1999 heeft de plaatselijk heemkundige kring een stuk brug terug op gebouw met de medewerking van vele vrijwilligers en van de plaatselijke overheid. De stenen van de oorspronkelijke brug werden vooral gebruikt voor de bouw van kerken, kloosters en burchten.
In de St. Peter kerk Is de afdekplaat van het graf van volksheilige Lüfthildis tentoongesteld in de bijkapel. Deze plaat is vervaardigd uit kalkafslag uit de Romeinse waterleiding. Dit werd in de middeleeuwen veelvuldig gebruikt en was voor de armen eigenlijk de goedkope vervanger van het marmer.

Meckenheim - 2022-03-19

17. Meckenheim-Adendorf

In de omgeving van Adendorf werd door monniken een klooster gebouw in de 9de eeuw. Hiervoor maakte ze ook gebruik van kalkstenen die afkomstig zijn uit de waterleiding.

Meckenheim - 2022-03-19

18. Buschhoven

Bij bouwwerken in de omgeving werd een deel van de Romeinse waterleiding bijna volledig vernietigd terug gevonden. Toch heeft men een aansluitstuk dat zich dieper in de grond bevond kunnen bewaren. Dit terug gevonden aansluitstuk heeft men spijtig genoeg afgesloten door een hek omdat enkele vernietigingslustige personen op dit aansluit stuk gefixeerd waren. Deze maatregel is ook uitgevoerd dat de volgende generaties van dit Romeinse bouwwerk kunnen genieten.

Buschhoven - 2022-03-19

Helaas zijn we momenteel nog niet in het bezit van de bijhorende foto's, mits wij onze eigen fotos gebruiken en dit deel van de romeinse waterleiding nog niet op de gevoelige plaat hebben staan gaan wij dit even publiceren zonder de foto's. In de nabije toekomst gaan wij de rest van de romeinse waterleiding verder fotograferen en de resultaten zullen hier dan snel tevoorschijn komen...

19. Walberberg

De Hexenturm in Walderberg is deels opgebouwd uit kalksteen afkomstig uit de Romeinse waterleiding. Ook heeft men in de toren schilderingen terug gevonden van onbekende oorsprong. Deze toren is niet meer toegankelijk en is vandaag de dag de ideale broedplaats voor vogels.

20. Pingsdorf

De watertoren ligt op de rand van de Romeinse waterleiding wandelweg en is een nieuwere vorm van watervoorziening van onze dagen. Deze toren werd gebouwd in 1950. In het restaurant was een foto reportage te bezichtigen maar deze tentoonstelling in spijtig genoeg stopgezet.

21. Fischenich

In de burchtruïne Hürth-Fischenich werden bouwmaterialen gebruikt die afkomstig zijn van de Romeinse waterleiding. Dit is zeer duidelijk te zijn aan de betonblokken met een rand rode steen en daarna de kalkaanslag.

22. Kendenich

In Kendenich zou de waterleiding in het dal tot voor de stad op peilers gelopen hebben over een afstand van 8.6 km. De waterleiding zou Keulen daarna bereikt hebben in de omgeving van de Neumarkt.

23. Hürth

Bij de brug van Hermulheim te Hürth begint een verzamelleiding voor het water van 5 bronnen die vanuit het voorgebergte komen. Op deze manier bekwam men in Keulen een grotere hoeveelheid water. Men kan nog overblijfselen bezichtigen op de Brabanter Platz in Hürth.

24. Efferen

De Berrenrather strasse is over de volledige lengte van Hürth-Efferen tot Keulen-Sülz identiek met het tracé van de Romeinse waterleiding. Van de waterleiding blijft enkel nog een peilerrestant over ter hoogte van Berrenrather strasse 436.

25. Keulen-klettenberg

Dit zinkbekken werd in 1927 bij werken ontdekt en archeologisch onderzocht het gaat hier om een van de oudste geïntegreerde bouwwerken. Dit bekken heeft twee functies namelijk: het klaren van het aankomende water en hier was een aansluitingspunt, dat in de oudste bouwfase van hieruit bovengronds geleid werd om bij reparatiewerken af te kunnen sluiten en droog te leggen. Bij de drooglegging tijdens de tweede bouwfase werd het bekken uit dienst genogen en zou enkel nog als subconstructie gediend hebben voor een peiler van de nieuwe leiding, Die begon bij Hermülheim en het is deze leiding ook die het water over de 95.4 km uit de Eifel naar Keulen transporteerde.

26. Keulen-Sülz

Van hier uit gaat de bevoorrading verder naar het centrum van Keulen en vooral naar de Neumarkt dat tevens het eindstation is van de romeinse waterleiding

 

Bron : Klaus Grewe-Der Römerkanal-Wanderweg, Ein archäologischer Wanderführer, DCM-Verlag

 

© https://www.gvandeurzen.be